نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی صنعتی و سازمانی، دانشکده‌علوم‌تربیتی‌وروانشناسی‌، دانشگاه ‌شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

2 استاد روانشناسی، گروه روانشناسی صنعتی و سازمانی ، دانشکده‌علوم تربیتی و روانشناسی ، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، طراحی و آزمودن الگویی از تأثیر ویژگی‌های انگیزشی دانشی شغل بر فرایندهای انگیزشی با میانجی‌گری توانمندسازی روان‌شناختی، جهت‌گیری هدف یادگیری و تمرکز تنظیمی پیشبردی در شرکت فولاد خوزستان است. جامعه‌ی آماری شامل کارکنان شرکت فولاد خوزستان و نمونه‌ی پژوهش شامل 350 نفر بود که به شیوه‌ی نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب شدند. پرسشنامه‌های ویژگی انگیزشی دانشی شغل (مورگسون و هومفری)، توانمندسازی روان‌شناختی (اسپریتزر)، جهت‌گیری هدف یادگیری (واندوال)، تمرکز تنظیمی پیشبردی (والاس)، تولید هدف (بیندل)  و تلاش برای دستیابی به هدف (بیندل و همکاران) به کار گرفته شدند. این پرسشنامه‌ها از روایی و پایایی قابل قبولی در پژوهش حاضر برخوردار بودند. جهت تحلیل داده­ها از روش الگویابی معادلات ساختاری (SEM) با استفاده از نرم‌افزار AMOS 23 و SPSS 23 استفاده شد. جهت آزمودن اثرهای میانجی در الگوی پیشنهادی نیز از روش بوت استراپ در برنامه ماکرو، پریچر و هیز (2008) استفاده گردید. یافته‌های پژوهش نشان‌دهنده‌ی برازش متوسط الگوی پیشنهادی با داده‌ها بود. برازش بهتر الگو و نتایج معنی‌دارتر از طریق همبسته کردن خطای یک مسیر حاصل شد. نتایج پژوهش نشان داد تمام فرضیه‌های مستقیم و غیرمستقیم تایید شدند. نتایج پژوهش نشان داد حالات انگیزشی (توانمندسازی روان‌شناختی، تمرکز تنظیمی پیشبردی و جهت‌گیری هدف یادگیری) نقش میانجی‌گر در رابطه بین ویژگی انگیزشی دانشی و فرایندهای انگیزشی (تولید هدف و تلاش برای دستیابی به هدف) ایفا می‌کند. بنابراین با توجه به یافته‌های به‌ دست آمده می‌توان نتیجه‌گیری کرد که ویژگی انگیزشی دانشی شغل بر فرایند انگیزشی و در نهایت بر پیامدهای سازمانی اثر مثبت می‌گذارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Designing and Testing a Model of the Relation of Job Characteristics Knowledge Motivation Characteristic

نویسندگان [English]

  • Raziyeh Abedini valamdahy 1
  • Abdulzahra Naami 2
  • Seyad esmaeil Hashemi 2

1 Ph. D. Student, Industrial and Organizational Psychology, Education and Psychology School, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran

2 Professor of Psychology, Faculty of Industrial and Organizational Psychology, Education and Psychology School,Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran

چکیده [English]

The aim of this study was designing and testing model of the effect of knowledge motivation characteristic on motivational processes with mediating role of psychological empowerment, promotion regulatory focus and learning goal orientation employees of Khuzestan Steel Co. The statistical population included employees of Khuzestan Steel Company. A sample of 350 persons was selected through stratified random sampling. Job characteristics (Morgeson & Homphery), learning goal orientation (VandeWalle), Psychological Empowerment (Spreitzer), Promotion Regulatory Focus (Wallace), Goal Generation (Bindel) and Goal Striving (Bindel et al) questionnaires were used. The path analysis method was used through AMOS-23 and SPSS-23 software packages for data analysis. also Preacher and Hayes Bootstrap procedure was used for testing indirect hypotheses in the proposed model. The findings of the study indicated that the proposed model fit the data relatively proper. Better fit and more significant results were obtained by correlating the errors of the two paths proposed AMOS modification indices. The results of the study confirmed direct hypothesis. In the case of indirect relationships, the results showed that all of the indirect hypotheses were confirmed. In addition the result showed that motivational states (psychological empowerment, promotion regulatory focus and learning goal orientation) have an indirect effect on the relationship between knowledge motivation characteristic and motivational processes (goal generation and goal striving). Also, the results showed that knowledge motivation characteristic had the positive effect on Motivational processes and ultimately organizational outputs.


کلیدواژه‌ها [English]

  • Knowledge Motivation Characteristics
  • Learning goal Orientation
  • Psychological Empowerment
  • Promotion Regulatory Focus
  • Goal Generation
  • Goal Striving
آذرنوش، فاطمه؛ هاشمی، سیداسماعیل و نعامی، عبدالزهرا (1393). رابطه‌ی توانمندسازی روان‌شناختی و عملکرد شغلی با میانجی‌گری نگرش‌های شغلی در کارکنان شرکت بهره‌برداری نفت و گاز مارون-اهواز، مجله دست‌آوردهای روان‌شناختی دانشگاه شهید چمران اهواز، دوره‌ی چهارم، سال 21، شماره‌ی 2، صص 181-204.
پرستار، فاطمه؛ سپاسی، حسین و نوربخش، پریوش (1394). ارتباط تحلیل رفتگی شغلی با ویژگی‌های شغلی، توانمندسازی روان‌شناختی و ساختاری: مدلی برای محیط کار کارکنان ورزش. مجله پژوهش‌های معاصر در مدیریت ورزشی، دوره 5، شماره 10، صص 25-35.
چهاردولی، سمیه؛ معتمدزاده، مجید؛ حمیدی، یدالله؛ گل محمدی، رستم و ساطانیان، علیرضا (1393). بررسی ارتباط طراحی شغل، عملکرد و رضایت شغلی در کارکنان بانک. فصلنامه بهداشت و ایمنی کار. جلد 4، شماره 3 صص 75- 84.
حاجی حسنی، مهرداد و کاوه، منیژه (1395). تعیین سهم جهت‌گیری هدف، حمایت سازمانی ادراک‌شده و پنج عامل بزرگ شخصیت در پیش‌بینی اشتیاق شغلی معلمان زن شهرستان شهرکرد. مجله ارگونومی، دوره 4، شماره 3، صص 1-10.
حسینی کوکمری، پریسا؛ بشلیده، کیومرث و ارشدی، نسرین (1392). بررسی متغیرهای شخصیتی، شغلی و سازمانی به عنوان پیش‌بین‌های توانمندسازی روانشناختی کارکنان شرکت بهره‌برداری نفت و گاز مارون، مجله دست‌آوردهای روانشناختی، دوره چهارم، شماره 1، صص 139-164.
ربانی، زینب و یوسفی، فریده (1391). بررسی نقش واسطه‌ای جهت‌گیری هدف در رابطه‌ی خودکارآمدی و ارزش تکلیف با انواع راهبردهای شناختی، مجله‌ی مطالعات آموزش و یادگیری، دوره چهارم، شماره دوم، صص 49-80.
رحیمی، فرج‌اله؛ نداف، مهدی و ظفرپور، جابر (1396). الگوی چندسطحی پیشایندها- پیامدهای خودکارآمدی کارکنان، فصلنامه پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین (ع)، سال نهم، شماره 2، صص 93-117.
رحیمی پردنجانی، طیبه و محمدزاده ابراهیمی، علی (1394). خودکارآمدی ایمنی و خودتنظیمی پیش‌بینی کنندگان حوادث شغلی کارکنان یک شرکت صنعتی، فصلنامه علمی تخصصی طب کار، دوره 7، شماره 3، صص 1-10.
لاتام، گری (2007). انگیزش شغلی تاریخچه، نظریه، پژوهش و عمل. ترجمه: نسرین ارشدی (1389). تهران: انتشارات جاودانه، جنگل.
نعامی، عبدالزهرا، شمسی، مرجان و خواجه، نجمه (1393). طراحی و آزمون الگویی از نقش میانجیجهت گیری هدف یادگیری در سه سطح فردی، تیمی و سازمانی در رابطة بین رهبری تحولی و عملکرد انطباقی کارکنان یک سازمان خدماتی، مدیریت فرهنگ سازمانی، دوره 14، شماره 2، صص 567-587.
نیسی، عبدالکاظم؛ هاشمی شیخ شبانی، سید اسماعیل؛ رحیمی پردنجانی، طیبه؛ ارشدی، نسرین و بشلیده، کیومرث (1392). بررسی متغیرهای شخصیتی، شناختی و سازمانی به عنوان پیش‌بین‌های رفتارهای ناایمن کارکنان صف یک شرکت صنعتی، بهداشت و ایمنی کار، 3 (2)، صص 13-26.
Bayona, J. A., Caballer, A., & Peiró, J. M. (2015). The Work Design Questionnaire: spanish version and validation. Revista de Psicología del Trabajo y de las Organizaciones, 31(3), 187-200.
Bindl, U.K., Parker, S.K., Totterdell, P. and Hagger-Johnson, G. (2012), “Fuel of the self-starter: how mood relates to proactive goal regulation”, Journal of Applied Psychology, Vol. 97 No. 1, pp. 134-150.
Bogler, R. and Somech, A. (2004), Influence of teacher empowerment on teachers’ organizational commitment, professional commitment and organizational citizenship behavior in schools, Teaching and Teacher Education, 20 (3), 277-89.
Campion, M. A. (1988). Interdisciplinary approaches to job design: A constructive replication with extensions. Journal of Applied Psychology, 73, 467-481.
Campion, M. A. (1989). Ability requirement implications of job design: An interdisciplinary perspective. Personnel Psychology Vol 42(1) Spr 1989, 1-24.
Campion, M. A., & McClelland, C. L. (1991). Interdisciplinary examination of the costs and benefits of enlarged jobs: A job design quasi-experiment. Journal of Applied Psychology, 76, 186- 198.
Campion, M. A., & McClelland, C. L. (1993). Follow-up and extension of the interdisciplinary costs and benefits of enlarged jobs. Journal of Applied Psychology, 78, 339–351.
Chen, G., & Kanfer, R. (2006). Toward a systems theory of motivated behavior in work teams. Research in organizational behavior, 27, 223-267.
Corsun, D. L., & Enz, C. A. (1999). Predicting psychological empowerment among service workers:The effect of support-based relationships. Human Relations, 52, 205-224.
Edwards, J. R., Scully, J. A., & Brtek, M. D. (1999). The measurement of work: Hierachical representation of the Multimethod Job Design Questionnaire. Personnel Psychology, 52, 305-334.
Edwards, J. R., Scully, J. A., & Brtek, M. D. (2000). The nature and outcomes of work: A replication and extension of interdisciplinary work-design research. Journal of Applied Psychology, 85, 860-868.
Gorman, C. A., Meriac, J. P., Overstreet, B. L., Apodaca, S., McIntyre, A. L., Park, P., & Godbey, J. N. (2012). A meta-analysis of the regulatory focus nomological network: Work-related antecedents and consequences. Journal of Vocational Behavior, 80(1), 160-172.
Hackman, J. R., & Oldham, G. R. (1975). Development of the Job Diagnostic Survey. Journal of Applied Psychology, 60, 159–170.
Hackman, J. R., & Oldham, G. R. (1980). Work redesign.
Hashemi, L., & Latifian, M. (2009). Relationship between perfectionism and goal orientation in students. QJ Psychol Stud5(3), 7.
Holman, D., Chissick, C., & Totterdell, P. (2002). The effects of performance monitoring on emotional labor and well-being in call centers. Motivation and Emotion, 26(1), 57-81.
Hsieh, W. C., Vivian Chen, C. H., Lee, C. C., & Kao, R. H. (2012). Work characteristics and police officers' performance: Exploring the moderating effect of social work characteristics and collective efficacy in multilevel analysis. Policing: An International Journal of Police Strategies & Management, 35(3), 615-641.
Jackson, P. R., Wall, T. D., Martin, R., & Davids, K. (1993). New measures of job control, cognitive demand, and production responsibility. Journal of applied psychology, 78(5), 753.
Kanfer, R. (1990). Motivation theory and industrial and organizational psychology. In M. D. Dunnette & L. M. Hough (Eds.), Handbook of industrial and organizational psychology (2nd ed., pp. 75-170). Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press.
Locke, E. A., & Latham, G. P. (1990). A theory of goal setting & task performance. (1990), xviii, NJ, US: Prentice-Hall, Inc.
Martin, R., & Wall, T. D. (1989). Attentional demand and cost responsibility responsibility as stressors in shopfloor jobs. Academy of Management Journal, 32, 69–86.
Mitchell, T.R., & Daniels, D. (2003). Motivation. In W. C. Borman, D. R. Ilgen, & R. J. Klimoski (Eds.). Handbook of psychology (Vol. 12). New York, NY: Wiley.
Montani, F., Battistelli, A., & Odoardi, C. (2015). Proactive goal generation and innovative work behavior: The moderating role of affective commitment, production ownership and leader support for innovation. The Journal of Creative Behavior.
Morgeson, F. P., & Humphrey, S. E. (2006). The Work Design Questionnaire (WDQ): developing and validating a comprehensive measure for assessing job design and the nature of work. Journal of applied psychology, 91(6), 1321.
Odoardi, C. (2014). The positive relationship between problem solving demand and innovative work behaviour in the health sector. BPA-Applied Psychology Bulletin (Bollettino di Psicologia Applicata), 62(271).
Parker, S. K., & Ohly, S. (2008). Designing motivating jobs. Work motivation: Past, present, and future, 233-284
Pierce, J. L., Jussila, I., & Cummings, A. (2009). Psychological ownership within the job design context: Revision of the job characteristics model. Journal of Organizational Behavior, 30(4), 477-496.
Pinder, C.G. (1998). Work motivation in organization behavior. Prentice, Hall, Upper saddle river, NJ.
Shalley, C. E., Gilson, L. L., & Blum, T. C. (2000). Matching creativity requirements and the work environment: Effects on satisfaction and intentions to leave. Academy of Management Journal, 43, 215-223.
Speritzer, G.M. (1995). Psychological empowerment in the work place. dimensions, measurement, and validation. Academy of Management Journal, 38, 1442- 1465.
Spreitzer, G. (2007). Giving peace a chance: Organizational leadership, empowerment, and peace. Journal of Organizational Behavior, 28(8), 1077-1095.
Taing, M. U., Smith, T., Singla, N., Johnson, R. E., & Chang, C. H. (2013). The relationship between learning goal orientation, goal setting, and performance: a longitudinal study. Journal of Applied Social Psychology, 43(8), 1668-1675.
Thomas, K.W. & Velthouse, B.A. (1990). Cognitive elements of empowerment: An interpretive model of intrinsic task motivation. Academy of Management Review, 15, 666-681.
Torraco, R. J. (2005). Work design theory: A review and critique with implications for human resource development. Human Resource Development Quarterly, 16(1), 85-109.
Van Knippenberg, D., & Schippers, M. C. (2007). Work group diversity. Annual Review of Psychology, 58, 515-541.
VandeWalle, D. (1997). Development and validation of a work domain goal orientation instrument. Educational and Psychological Measurement, 8, 995-1015.
Wall, T. D., Corbett, J. M., Martin, R., Clegg, C. W., & Jackson, P. R. (1990). Advanced manufacturing technology, work design, and performance: A change study. Journal of Applied Psychology, 75, 691-697.
Wall, T. D., & Jackson, P. R. (1995). New manufacturing initiatives and shopfloor job design. In A. Howard (Ed.), The changing nature of work (pp. 139-174). San Francisco, CA: Jossey-Bass.
Wall, T. D., Jackson, P. R., & Mullarkey, S. (1995). Further evidence on some new measures of job control, cognitive demand and production responsibility. Journal of Organizational Behavior, 16, 431–455.
Wallace, J. C. (2004). A multilevel examination of occupational safety: regulatory focus as an explanatory link between climate, conscientiousness, and performance (Doctoral dissertation, Georgia Institute of Technology).